A New Attribution for the Antwerp Anatomy Lesson of Dr. Joannes van Buyten

Frans Denys,  The Anatomy Lesson of Dr. Joannes van Buyten, 1648, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten

The anatomy lesson in the Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerp is the only known Flemish painting of this subject. Although the work has long been attributed to Huibrecht Sporckmans (1619-1690) and dated 1660, the author reattributes it to the Antwerp painter Frans Denys (1610-1670) and gives evidence for a new date of 1648.

DOI: 10.5092/jhna.2009.1.2.3

Appendix

February 3, 1648 – Contract between the practicing Deans of the Antwerp Surgeons’ Corporation, Peeter van Cortbemde and Martin Mariconi, and the painter Fran çois Denys for a Theatrum anatomicum with nineteen portraits.  

Syn tsaemen overcommen ende geaccordeert Srs. Peeter Cortbemde ende martinus maricony beyde dienende dekens van het Chirurgijns ambacht binnen dese stadt ter eenre, ende Sr. francoijs de Nijs constschilder al hier ter andere syden, ende dat inde manieren naer volgende, te weten dat den voornoemde Sr francoijs de nijs geloeft ende sich verobligeert heeft tusschen heden date deses ende ultima maij toecomende te maecken wel ende loffelyck een stuck schilderye ende daerinne te schilderen Theatrum anatomicum met negenthien contrefeytsels soo vande Prelecteurs als vande dienenden ende ouden eet van het voors. Chirurgyns ambacht, ten pryse ende voorde somme van drijehondert vijventseventich guldens eens, die beyde de voornoemde twee dienende dekens geloeft hebben ende geloven mits desen aende voornoemde sr francoys de nijs op te leggen ende te betaelen te weten Eenhondert guldens daeraff contant, Andere hondert guldens ten halven van het werck, ende de resterende hondert vijventseventich guldens soo haest t voors. stuck schilderye volcomentlyck sal wesen voldaen. Is voorders geconditioneert door de voors. dienende dekens aende voors. somme van drijehondert vyventseventich guldens sullen mogen cortten de somme van vyftich guldens eens ingevalle t voors. stuck schilderije in een maendt naer date van voors. ultima maij naestvolgende nijet volcomentlyck en is voldaen, welcke vyftich guldens den voornoemde sr. francoijs indien gevalle sal verbeuren, Toirconden hebben de voors. Contractanten dese onderteckent In Antwerpen desen derden februarij a ˚ 1648.

[getekend:]
francoijs Denijs
Peeter van Cortbempde
Martin Macaigne.60

Acknowledgements

The author is very grateful to her colleague Dr. Christina Currie (Koninklijk Instituut voor het Kunstpatriomonium, Brussels) for her help in writing the English version of this text.

Frans Denys,  The Anatomy Lesson of Dr. Joannes van Buyten, 1648,  Koninklijk Museum voor Schone Kunsten
Fig. 1 Frans Denys, The Anatomy Lesson of Dr. Joannes van Buyten, 1648, oil on canvas, 345 x 482 cm. Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Antwerp, inv. no. 610 (artwork in the public domain) [side-by-side viewer]
Frans Denys,  detail from The Anatomy Lesson of Dr. Joannes va, 1648,  Koninklijk Museum voor Schone Kunsten
Fig. 2 Frans Denys, detail from The Anatomy Lesson of Dr. Joannes van Buyten (figure 1) [side-by-side viewer]
Frans Denys,  detail from The Anatomy Lesson of Dr. Joannes va, 1648,  Koninklijk Museum voor Schone Kunsten
Fig. 3 Frans Denys, detail from The Anatomy Lesson of Dr. Joannes van Buyten (figure 1) [side-by-side viewer]
Frans Denys,  François-Paulin de Brouchoven, Lord of Vechel, 1652,  Musée national du Château de Versailles
Fig. 4 Frans Denys, François-Paulin de Brouchoven, Lord of Vechel, 1652, oil on canvas, 116 x 84 cm. Musée national du Château de Versailles, inv. no. M3494 (artwork in the public domain) [side-by-side viewer]
Conrad Wauman, after Frans Denys,  Jodocus Gilles, Abbot of the Antwerp Abbey of Sa,  Koninklijke Bibliotheek van België, Albertina, Brussels
Fig. 5 Conrad Wauman, after Frans Denys, Jodocus Gilles, Abbot of the Antwerp Abbey of Saint Bernard and Member of the Council of Brabant, engraving, folio. Koninklijke Bibliotheek van België, Albertina, Brussels, inv. no. S. II 80559 (artwork in the public domain) [side-by-side viewer]
Frans Denys,  detail from The Anatomy Lesson of Dr. Joannes va, 1648,  Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Antwerp
Fig. 6 Frans Denys, detail from The Anatomy Lesson of Dr. Joannes van Buyten (figure 1) [side-by-side viewer]
Arnold van Westerhout, after Charles Emmanuel Biset,  Ioannes van Buyten, 1674,  Koninklijke Bibliotheek van België, Albertina, Brussels
Fig. 7 Arnold van Westerhout, after Charles Emmanuel Biset, Ioannes van Buyten, 1674, engraving, 225 x 148 mm. Koninklijke Bibliotheek van België, Albertina, Brussels, inv. no. S. II 23820 (artwork in the public domain) [side-by-side viewer]
Michiel van Mierevelt,  The Anatomy Lesson of Dr. Willem van der Meer, 1617,  Stedelijk Museum Het Prinsenhof, Delft
Fig. 8 Michiel van Mierevelt, The Anatomy Lesson of Dr. Willem van der Meer, 1617, oil on canvas, 144 x 198 cm. Stedelijk Museum Het Prinsenhof, Delft, inv. no. B112 (on loan from the Oude en Nieuwe Gasthuis, Delft) (artwork in the public domain) [side-by-side viewer]
Rembrandt,  Anatomy Lesson of Dr. Nicolaes Tulp, 1632,  Mauritshuis, The Hague
Fig. 9 Rembrandt, Anatomy Lesson of Dr. Nicolaes Tulp, 1632, oil on canvas, 169.5 x 216.5 cm. Mauritshuis, The Hague, inv. no. 146 (artwork in the public domain) [side-by-side viewer]
Bartholomeus Dolendo after Jan Cornelisz Woudanus,  The anatomical theater in Leiden, 1609,  Rijksmuseum, Rijksprentenkabinet, Amsterdam
Fig. 10 Bartholomeus Dolendo after Jan Cornelisz Woudanus, The anatomical theater in Leiden, 1609, engraving, 466 x 558 mm. Rijksmuseum, Rijksprentenkabinet, Amsterdam, inv. no. RP-P-OB-98271(artwork in the public domain) [side-by-side viewer]
  1. 1. Erik Duverger, Antwerpse kunstinventarissen uit de zeventiende eeuw, Fontes Historiae Artis neerlandicae: Bronnen voor de kunstgeschiedenis van de Nederlanden (Brussels: Koninklijke Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van België, 1991), 5:415-16.

  2. 2. See Katlijne Van der Stighelen, “Das Porträt zwischen 1550 und 1650: Die Emanzipation eines Genres,” in Von Bruegel bis Rubens: Das goldene Jahrhundert der flämischen Malerei, exh. cat., ed. Ekkehard Mai and Hans Vlieghe (Cologne and Vienna, 1992/93), 182-70; Hans Vlieghe, Flemish Art and Architecture 1585-1700 (New Haven and London: Yale University Press, 1998), 139; Allgemeines K ünstler-Lexikon (Munich and Leipzig: K. G. Saur, 2000), 26:190 (as a “lost” painting); these authors, as well as the RKD database, mention the contract while discussing Frans Denys. See also the RKD website for the many different notations of the artist’s name.

  3. 3. Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen: Catalogus Schilderkunst Oude Meesters (Antwerp: Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, 1988), 353, no. 610.

  4. 4. On the patron saints of the Antwerp Corporation of Surgeons, see Nora de Poorter, “De kunstwerken van het Antwerpse barbiers- en chirurgijnsambacht,” in Liber memorialis: 350 jaar Collegium Medicum Antverpiense, 25 jaar Geneeskundige Dagen van Antwerpen (Antwerp, 1970), 129.

  5. 5. The distinction in costume color is significant enough to suppose that the man rendered in brown is not a surgeon like the others; for the meaning of black clothing as an expression of standing and rank in society in seventeenth-century Holland and, by extension, in Antwerp, see Irene Groeneweg, “Regenten in het zwart: vroom en deftig?,” Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek 46 (1995): 199-251. Dutch painting of the Golden Age includes other examples of artists inserting their portraits in scenes of anatomical lectures or activities; see Norbert Middelkoop and Jeroen Jurjens, “Kunsthistorische aspecten van de vier Delftse anatomische lessen,” in De snijkunst verbeeld: Delftse anatomische lessen nader belicht, ed. Hans Houtzager and Michiel Jonker (Zwolle: Waanders, 2002), 71-74.

  6. 6. SAA (Stadsarchief Antwerpen), GA (Gilden en Ambachten), Barbiers en Chirurgijns (Barbers and Surgeons), GA 4077 (1454-1787), GA 4080 (1615-1723); Collegium Medicum, GA 4513 ([1499]-18th century), GA 4514 (17th-18th century).

  7. 7. In this case, it was notary Jan Baptist Colijns, see SAA, N 562, f. 39v.

  8. 8. SAA, GA 4077, ff. 51-53, contains a copy of all the expenses realized with money for the poor between 1622 and 1675.)

  9. 9. SAA, GA 4077, ff. 46-49 v.

  10. 10. SAA, GA 4077, f. 47.

  11. 11. Jean-Pierre Tricot, “De Les in de Ontleedkunde van Antwerpen (1660): Hubertus Sporckmans (1619-1690),” in Geneeskunde rond Rubens, exh. cat. (Antwerp: Mercurius, 1977), 71.

  12. 12. See, for instance, De Poorter, “De kunstwerken,” 34, where she supposes financial reasons for the choice of a member’s brother as the artist.

  13. 13. See Alexandre de Mets, Iconographie médicale anversoise (Antwerp: Buschmann, 1929), 9 and 17.

  14. 14. Now in the Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerp, inv. no. 370; oil on canvas, 199 x 245 cm; signed and dated.

  15. 15. Published by Ch. Piot, Rapport à Mr. le Ministre de l’Intérieur sur les tableaux enlevés à la Belgique en 1794 et restitués en 1815 (Brussels, 1883; repr., Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën, 1996), 105, no. 485: “No du Catalogue du musée: 485. Provenance: Corporation des chirurgiens, à Anvers. Sujets et Auteur: Leçon d’anatomie; par un inconnu.” Here it should be noted that the reference in De Poorter, “De kunstwerken,” 124, to Piot’s publication, as if the Anatomy Lesson was listed there with the name Hubert Sporckmans, is not correct.

  16. 16. J. B. van Mol, Anvers [Guide]: Histoire, Institutions, Description des Monuments et Oeuvres-d’Art (Antwerp, [1874]), 210, no. 610.

  17. 17. Désiré van Spilbeeck, “Hubertus Sporckmans,” De Vlaamsche School 22 (1876): 191.

  18. 18. “Op den zolder van het Antwerpsch museum schijnt een groot stuk, door Sporckmans geschilderd, in slechten staat van onderhoud te berusten, eene Les van ontleedkunde voorstellende.”

  19. 19. Désiré van Spilbeeck, “Toestand van het Antwerpsch museum, in den zomer van 1868,” De Vlaamsche School (1868): 202, no. 485.

  20. 20. Jos van den Branden, Geschiedenis der Antwerpsche schilderschool (Antwerp: Buschmann, 1883), vol. 2, 443: “van ‘s meesters [Sporckmans’] werken…eene Les van Ontleedkunde, welke op den zolder van ons museum ligt opgerold. Dit uitgestrekt tafereel komt voort van onze Chirurgijns-Kamer, voor welke het ten jare 1660 werd geschilderd. Alhoewel het reeds in deerniswaardigen toestand verkeert, bevat het nog gave deelen die prachtig zijn.”

  21. 21. Joseph Tricot-Royer, L’amphithéâtre anatomique d’Anvers en 1660 (Antwerp: De Vlijt, 1923), 3; A. de Mets, Iconographie médicale anversoise, 9.

  22. 22. The earliest articles are from 1923: Joseph Tricot-Royer, L’amphithéâtre anatomique, and Joseph Tricot-Royer, “La Leçon d’Anatomie d’Anvers,” Bulletijn der Belgische vereeniging voor Geschiedenis der Geneeskunde 1 (1923): 40-50. In the museum catalogues of 1905, 1911, and 1921, the number 610 is omitted; see for instance Beschrijvend catalogus: Oude Meesters; Koninklijk Muzeum voor Schoone Kunsten (Antwerp: Boucherij, 1905), vol. 1.

  23. 23. Hans Goossens groote schildery buiten (?) op de Kamer van de Doctoors boven de wage meert en november 1660 Nr. 494; see SAA, Nota’s Van den Branden, PK (Privilegiekamer) 3579. With thanks to Dr. Natasja Peeters, who is familiar with Van den Branden’s handwriting, for verifying the transcription and suggesting some interpretations.

  24. 24. References by Van den Branden to a notarial act begin mostly with “Not.” and include the name of the notary and the year; the SAA was checked for a notarial document with inventory number N 494, without success.

  25. 25. SAA, Nota’s Van den Branden, PK 3579: “De schilderij van Huibrecht Sporckmans de les van ontleedkunde in den catalogue du musée d’anvers 1857, p. 355 beschreven als tafereel van eenen onbekenden meesters.”

  26. 26. Catalogue du Musée d’Anvers, ed. Le Conseil d’Administration de l’Académie royale des Beaux-Arts (Antwerp: Buschmann, 1857), 356.

  27. 27. The painting has been in the storage depot of the Antwerp museum since 1890; see Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (1988), 353, no. 720; oil on canvas, 282 x 732 cm. Described by Van den Branden, Antwerpsche schilderschool, 2:442-43, and situated in 1677 on the basis of a date that, according to him, disappeared as a result of a conservation treatment.

  28. 28. Allgemeines Künstler-Lexikon, 26:190-91. The artist is not to be confused with the painter of the same name who worked in Ypres at the end of the sixteenth and the beginning of the seventeenth century; see A. Deschrevel, Schilderwerken van de Pseudo-Karel van Ieper (Frans Denys ?) en zijn school (Ieper, 1962).

  29. 29. For Huibrecht Sporckmans, the authorship of only about three known paintings, one of them the group portrait bought in 1859 by the city of Antwerp, is supported by a signature or archival data.

  30. 30. eproduced in S. Speth-Holterhoff, “Un portraitiste oublié: Frans Denys,” Le cahier des Arts (June 1962): 2772-73.

  31. 31. Speth-Holterhoff, “Un portraitiste oublié,” no reproduction.

  32. 32. Die Gemäldegalerie des Kunsthistorischen Museums in Wien: Verzeichnis der Gemälde (Vienna, 1991), 49, figure T. 424.

  33. 33. Erik Duverger, Antwerpse kunstinventarissen, 5:376.) (Sale Blakeslee, March 6, 1916, no. 42.

  34. 34. Sale Blakeslee, March 6, 1916, no. 42.

  35. 35. Musée national du Château de Versailles: Les peintures (Paris, 1995), 1:252.

  36. 36. Data and reproduction published in the Diary of Antwerp Antique Dealers of 1990; E. Müllendorff, Leopoldstraat 2, Antwerp. The painting is mentioned, erroneously as dated 1655, in Allgemeines Künstler-Lexikon, 26:191, on the basis of information published earlier in Katlijne Van der Stighelen, “Das Porträt zwischen 1550 und 1650,” 182-70.

  37. 37. See, respectively, Ulrich Thieme and Felix Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart (Leipzig: Verlag von E. A. Seemann, 1913), 9:84; Sale Paul Delaroff, Paris, Galerie Georges Petit, April 23-24, 1914, no. 23; notes and photograph by Ludwig Burchard, at the Rubenianum, Antwerp.

  38. 38. F. W. H. Hollstein, Dutch and Flemish Etchings Engravings and Woodcuts ca. 1450-1700 (Amsterdam: Menno Hertzberger, n.d.), 5:235.

  39. 39. Of the individual three-quarter-length portraits for which we know the size, one measures 116 x 84 cm (Lord François-Paulin de Brouchoven, at Versailles), the other 137 x 113 cm (the clergyman, in Vienna). The family portrait of 1651, representing the parents and a little child down to the knees, measures 124.5 x 167.6 cm.

  40. 40. See for instance Thieme-Becker, 9:84. Note that Denys does not figure amongst the apprentices or followers of Anthony van Dyck in Alfred Michiels, Van Dyck et ses élèves (Paris, 1882).

  41. 41. Van den Branden, Antwerpsche schilderschool, 2:480.)This is no doubt due to his more traditional and severe style.

  42. 42. Joseph Tricot-Royer was the first one to suggest this identification, on the basis of Westerhout’s engraving, which he had discovered in Paris; see La Leçon d’Anatomie, 48. See also Didier Bodart, L’oeuvre du graveur Arnold van Westerhout (1651-1725): Essai de catalogue raisonné (Brussels: Palais des Académies, 1974), 150, no. 607. In his last will, dated January 27, 1683, Joannes van Buyten designated “Francisco van Sterbeeck” to sell his library and paintings; see Duverger, Antwerpse kunstinventarissen, 11:200-201. For a brief biography of Van Buyten, see M. Boschmans, “Jan van Buyten: Een XVIIde-eeuwse Lierse medicus,” ‘t Land van Ryen 8, 4 (1958): 175-81.

  43. 43. uverger, Antwerpse kunstinventarissen, 11:201: “Item van de Contrefeytselen ende van de Conversatie van Biseth”; although from the formulation it is not clear if “van Biseth” (of Biset) applies only to the conversation piece.

  44. 44. SAA, GA 4077, f. 32. See also Dr. Van Schevensteen, “Het archief van het Chirurgijns- en Barbiersambacht,” Antwerpsch Archievenblad (1926): 40. The rules are paraphrased by A. de Mets, Iconographie médicale anversoise, 9-10.

  45. 45. See F. H. Mertens and K. L. Torfs, Geschiedenis van Antwerpen sedert de stichting der stad tot onze tijden (Antwerp, 1851), 6:190; C. Broeckx, Levensschets van Doctor Lazarus Marcquis, geneesheer en vriend van P.P.Rubens (n.p., 1854), 27-31. In the city archives of Antwerp, the Collegium Medicum has its own documents (SAA, GA 4513-4516) apart from the Corporation of Surgeons (SAA, GA 4077-4080).

  46. 46. Compare, for instance, the many images of seventeenth-century Flemish portraits in Katlijne Van der Stighelen, Hoofd en Bijzaak: Portretkunst in Vlaanderen van 1420 tot nu (Leuven: Davidsfonds, 2008), 95-193, where sitters of different social rank show up next to one another.

  47. 47. See, for instance, De Poorter, “De kunstwerken,” 135.

  48. 48. De geneeskunde in de Zuidelijke Nederlanden (1475-1660), exh. cat. (Antwerp: Museum Plantin-Moretus – Stedelijk Prentenkabinet, 1990), 255; Geneeskunde rond Rubens, 93.

  49. 49. For an illustration, see De Poorter,”De kunstwerken,” fig. 3.

  50. 50. A. de Mets, Iconographie médicale anversoise, 22, where the deans of the Antwerp Corporation of Surgeons are listed by year of function.

  51. 51. See respectively, Hans Vlieghe, Stedelijke Musea Brugge: Catalogus schilderijen; 17de en 18de eeuw (Bruges, 1994), 74, no. 0.441 (oil on canvas, 238 x 310 cm) and 19, no. 0.497 (oil on canvas, 109 x 133 cm).

  52. 52. Middelkoop and Jurjens, “Kunsthistorische aspecten van de vier Delftse anatomische lessen,” 67-71, fig. 61.

  53. 53. See Norbert E. Middelkoop, “‘Large and Magnificent Paintings, All Pertaining to the Chirurgeon’s Art’: The Art Collection of the Amsterdam Surgeons’ Guild,” in Rembrandt under the Scalpel: The Anatomy Lesson of Dr Nicolaes Tulp Dissected, exh. cat. (Amsterdam: Six Art Promotion BV, 1998), 20, fig. 12.

  54. 54. See, for instance, A. de Mets, Iconographie médicale anversoise, 9; they are not mentioned, however, in R. Van Hee, “De chirurgie in de Zuidelijke Nederlanden (1475-1660),” in De geneeskunde in de Zuidelijke Nederlanden (1475-1660), exh. cat. (Antwerp: Museum Plantin-Moretus – Stedelijk Prentenkabinet, 1990), 19-36.

  55. 55. See A. de Mets, Iconographie médicale anversoise, 9, on the basis of the request to the city of 16/03/1612 (SAA, PK 701, f. 233 r-v), and the Actum Collegii (SAA, T 21, f. 21v-22r).

  56. 56. Hilde De Ridder-Symoens, “Marcquis (Marques), Lazarus,” Nationaal Biografisch Woordenboek (Brussels: Paleis der Academiën, 1985), 11:480-84.

  57. 57. See SAA, GA 4513, two requests of 1647, respectively: “ende hebbe van Mynheeren den Magistraet gesolliciteert ende geimpetreert de Anathomie camer, ende de reparatie van dien met den Theater, met groote moete[sic] gedirigeert, en met verscheede scheletons verciert”; “heeft by uwe Eerwaardighe gesoliciteert en verkregen de Anathomie camer op de nieu waghe en de selve bequaem doen maken tot publike exercitie des selve kunst: alwaer soo publieckelyc als privatelyck vele Anathomien geadministreert heeft”.

  58. 58. SAA, GA 4077, f. 36v, article 15: “tot profijt van dese kamere oft theater der Anatomie”.

  59. 59. Catalogue du Musée d’Anvers (Antwerp: Académie royale des beaux-arts, Conseil d’administration, 1874), 115.

  60. 60. SAA, N 562 (Notary Jan Baptist Colijns), f. 39v. Published by Erik Duverger, Antwerpse kunstinventarissen, 5:415-16.

Beschrijvend catalogus: Oude Meesters; Koninklijk Muzeum voor Schoone Kunsten, vol. 1. Antwerp: Boucherij, 1905.

Bodart, Didier. L’oeuvre du graveur Arnold van Westerhout (1651-1725): Essai de catalogue raisonné. Brussels: Palais des Académies, 1974.

Boschmans, M. “Jan van Buyten: Een XVIIde-eeuwse Lierse medicus.” ‘t Land van Ryen 8, no. 4 (1958): 175-81.

Branden, Jos van den. Geschiedenis der Antwerpsche schilderschool. 3 vols. Antwerp: Buschmann, 1883.

Broeckx, C. Levensschets van Doctor Lazarus Marcquis, geneesheer en vriend van P.P. Rubens. N.p., 1854.

Catalogue du Musée d’Anvers. Antwerp: Buschmann, 1857.

Catalogue du Musée d’Anvers. Antwerp: Académie royale des beaux-arts, Conseil d’administration, 1874.

De geneeskunde in de Zuidelijke Nederlanden (1475-1660). Exh. cat. Antwerp: Museum Plantin-Moretus – Stedelijk Prentenkabinet, 1990.

Deschrevel, A. Schilderwerken van de Pseudo-Karel van Ieper (Frans Denys ?) en zijn school. Ieper, 1962.

Die Gemäldegalerie des Kunsthistorischen Museums in Wien: Verzeichnis der Gemälde. Vienna, 1991.

Duverger, Erik. Antwerpse kunstinventarissen uit de zeventiende eeuw. Vol. 5. Fontes Historiae Artis neerlandicae: Bronnen voor de kunstgeschiedenis van de Nederlanden. Brussels: Koninklijke Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van België, 1991.

Groeneweg, Irene. “Regenten in het zwart: vroom en deftig?” Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek 46 (1995): 199-251.

Hee, R. van “De chirurgie in de Zuidelijke Nederlanden (1475-1660).” In De geneeskunde in de Zuidelijke Nederlanden (1475-1660) (see above), 19-36.

Hollstein, F. W. H. Dutch and Flemish Etchings Engravings and Woodcuts ca. 1450-1700. Amsterdam: Menno Hertzberger, n.d.

Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen: Catalogus Schilderkunst Oude Meesters. Antwerp: Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, 1988.

Mertens, F. H., and K. L. Torfs. Geschiedenis van Antwerpen sedert de stichting der stad tot onze tijden. Vol. 6. Antwerp: Buschmann, 1851.

Mets, Alexandre de. Iconographie médicale anversoise. Antwerp: Buschmann, 1929.

Michiels, Alfred. Van Dyck et ses élèves. Paris: Librairie Renouard, 1882.

Middelkoop, Norbert E. “‘Large and Magnificent Paintings, All Pertaining to the Chirurgeon’s Art’: The Art Collection of the Amsterdam Surgeons’ Guild.” In Rembrandt under the Scalpel: The Anatomy Lesson of Dr Nicolaes Tulp Dissected, 9-38. Exh. cat. Amsterdam: Six Art Promotion BV, 1998.

Middelkoop, Norbert, and Jeroen Jurjens. “Kunsthistorische aspecten van de vier Delftse anatomische lessen.” In De snijkunst verbeeld: Delftse anatomische lessen nader belicht, 65-83. Edited by Hans Houtzager and Michiel Jonker. Zwolle: Waanders, 2002.

Mol, J. B. van. Anvers [Guide]: Histoire, Institutions, Description des Monuments et Oeuvres-d’Art. Antwerp : Chez l’auteur, [1874].

Musée national du Château de Versailles: Les peintures. Vol. 1. Paris, 1995.

Piot, Ch. Rapport à Mr. le Ministre de l’Intérieur sur les tableaux enlevés à la Belgique en 1794 et restitués en 1815. Brussels, 1883. Reprint, Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën, 1996.

Poorter, Nora de. “De kunstwerken van het Antwerpse barbiers-en chirurgijnsambacht.” In Liber memorialis: 350 jaar Collegium Medicum Antverpiense, 25 jaar Geneeskundige Dagen van Antwerpen, 123-152. Antwerp: Koninklijke Geneeskundige Kring van Antwerpen, 1970.

Ridder-Symoens, Hilde de. “Marcquis (Marques), Lazarus.” In Nationaal Biografisch Woordenboek, 11:480-84. Brussels: Paleis der Academiën, 1985.

Rooses, Max. Geschiedenis der Antwerpsche schilderschool. Gent: Hoste, 1879.   Schevensteen, Dr. van. “Het archief van het Chirurgijns- en Barbiersambacht.” Antwerpsch Archievenblad (1926): 40.

Speth-Holterhoff, S. “Un portraitiste oublié: Frans Denys.” Le cahier des Arts (June 1962): 2770-75.

Spilbeeck, Désiré van. “Hubertus Sporckmans.” De Vlaamsche School 22 (1876): 190-191.

Spilbeeck, Désiré van. “Toestand van het Antwerpsch museum, in den zomer van 1868.” De Vlaamsche School (1868): 192-202.

Stighelen, Katlijne van der. “Das Porträt zwischen 1550 und 1650: Die Emanzipation eines Genres.” In Von Bruegel bis Rubens: Das goldene Jahrhundert der flämischen Malerei, 171-182. Exh. cat. Edited by Ekkehard Mai and Hans Vlieghe. Cologne and Vienna, 1992/93.

Stighelen, Katlijne van der. Hoofd en Bijzaak: Portretkunst in Vlaanderen van 1420 tot nu. Leuven: Davidsfonds, 2008.

Tricot, Jean-Pierre. “De Les in de Ontleedkunde van Antwerpen (1660): Hubertus Sporckmans (1619-1690).” In Geneeskunde rond Rubens, 71-76. Exh. cat. Antwerp: Mercurius, 1977.

Tricot-Royer, Joseph. “La Leçon d’Anatomie d’Anvers.” Bulletijn der Belgische vereeniging voor Geschiedenis der Geneeskunde 1 (1923): 40-50.

Tricot-Royer, Joseph. L’amphithéâtre anatomique d’Anvers en 1660. Antwerp: De Vlijt, 1923.

Vlieghe, Hans. Flemish Art and Architecture 1585-1700. New Haven and London: Yale University Press, 1998.

Vlieghe, Hans. Stedelijke Musea Brugge: Catalogus schilderijen; 17de en 18de eeuw. Bruges, 1994.

 

Archival Sources

SAA (Stadsarchief Antwerpen)

GA (Gilden en Ambachten)

Barbiers en Chirurgijns (Barbers and Surgeons)

GA 4077 (1454-1787); GA 4080 (1615-1723)

Collegium Medicum                                    

GA 4513 ([1499]-18th century); GA 4514 (17th-18th century)

N (Notariaat) 562

Contract before notary Jan Baptist Colijns, February 3, 1648

PK (Privilegiekamer) 3579

Nota’s Van den Branden

List of Illustrations

Frans Denys,  The Anatomy Lesson of Dr. Joannes van Buyten, 1648,  Koninklijk Museum voor Schone Kunsten
Fig. 1 Frans Denys, The Anatomy Lesson of Dr. Joannes van Buyten, 1648, oil on canvas, 345 x 482 cm. Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Antwerp, inv. no. 610 (artwork in the public domain) [side-by-side viewer]
Frans Denys,  detail from The Anatomy Lesson of Dr. Joannes va, 1648,  Koninklijk Museum voor Schone Kunsten
Fig. 2 Frans Denys, detail from The Anatomy Lesson of Dr. Joannes van Buyten (figure 1) [side-by-side viewer]
Frans Denys,  detail from The Anatomy Lesson of Dr. Joannes va, 1648,  Koninklijk Museum voor Schone Kunsten
Fig. 3 Frans Denys, detail from The Anatomy Lesson of Dr. Joannes van Buyten (figure 1) [side-by-side viewer]
Frans Denys,  François-Paulin de Brouchoven, Lord of Vechel, 1652,  Musée national du Château de Versailles
Fig. 4 Frans Denys, François-Paulin de Brouchoven, Lord of Vechel, 1652, oil on canvas, 116 x 84 cm. Musée national du Château de Versailles, inv. no. M3494 (artwork in the public domain) [side-by-side viewer]
Conrad Wauman, after Frans Denys,  Jodocus Gilles, Abbot of the Antwerp Abbey of Sa,  Koninklijke Bibliotheek van België, Albertina, Brussels
Fig. 5 Conrad Wauman, after Frans Denys, Jodocus Gilles, Abbot of the Antwerp Abbey of Saint Bernard and Member of the Council of Brabant, engraving, folio. Koninklijke Bibliotheek van België, Albertina, Brussels, inv. no. S. II 80559 (artwork in the public domain) [side-by-side viewer]
Frans Denys,  detail from The Anatomy Lesson of Dr. Joannes va, 1648,  Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Antwerp
Fig. 6 Frans Denys, detail from The Anatomy Lesson of Dr. Joannes van Buyten (figure 1) [side-by-side viewer]
Arnold van Westerhout, after Charles Emmanuel Biset,  Ioannes van Buyten, 1674,  Koninklijke Bibliotheek van België, Albertina, Brussels
Fig. 7 Arnold van Westerhout, after Charles Emmanuel Biset, Ioannes van Buyten, 1674, engraving, 225 x 148 mm. Koninklijke Bibliotheek van België, Albertina, Brussels, inv. no. S. II 23820 (artwork in the public domain) [side-by-side viewer]
Michiel van Mierevelt,  The Anatomy Lesson of Dr. Willem van der Meer, 1617,  Stedelijk Museum Het Prinsenhof, Delft
Fig. 8 Michiel van Mierevelt, The Anatomy Lesson of Dr. Willem van der Meer, 1617, oil on canvas, 144 x 198 cm. Stedelijk Museum Het Prinsenhof, Delft, inv. no. B112 (on loan from the Oude en Nieuwe Gasthuis, Delft) (artwork in the public domain) [side-by-side viewer]
Rembrandt,  Anatomy Lesson of Dr. Nicolaes Tulp, 1632,  Mauritshuis, The Hague
Fig. 9 Rembrandt, Anatomy Lesson of Dr. Nicolaes Tulp, 1632, oil on canvas, 169.5 x 216.5 cm. Mauritshuis, The Hague, inv. no. 146 (artwork in the public domain) [side-by-side viewer]
Bartholomeus Dolendo after Jan Cornelisz Woudanus,  The anatomical theater in Leiden, 1609,  Rijksmuseum, Rijksprentenkabinet, Amsterdam
Fig. 10 Bartholomeus Dolendo after Jan Cornelisz Woudanus, The anatomical theater in Leiden, 1609, engraving, 466 x 558 mm. Rijksmuseum, Rijksprentenkabinet, Amsterdam, inv. no. RP-P-OB-98271(artwork in the public domain) [side-by-side viewer]

Footnotes

  1. 1. Erik Duverger, Antwerpse kunstinventarissen uit de zeventiende eeuw, Fontes Historiae Artis neerlandicae: Bronnen voor de kunstgeschiedenis van de Nederlanden (Brussels: Koninklijke Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van België, 1991), 5:415-16.

  2. 2. See Katlijne Van der Stighelen, “Das Porträt zwischen 1550 und 1650: Die Emanzipation eines Genres,” in Von Bruegel bis Rubens: Das goldene Jahrhundert der flämischen Malerei, exh. cat., ed. Ekkehard Mai and Hans Vlieghe (Cologne and Vienna, 1992/93), 182-70; Hans Vlieghe, Flemish Art and Architecture 1585-1700 (New Haven and London: Yale University Press, 1998), 139; Allgemeines K ünstler-Lexikon (Munich and Leipzig: K. G. Saur, 2000), 26:190 (as a “lost” painting); these authors, as well as the RKD database, mention the contract while discussing Frans Denys. See also the RKD website for the many different notations of the artist’s name.

  3. 3. Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen: Catalogus Schilderkunst Oude Meesters (Antwerp: Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, 1988), 353, no. 610.

  4. 4. On the patron saints of the Antwerp Corporation of Surgeons, see Nora de Poorter, “De kunstwerken van het Antwerpse barbiers- en chirurgijnsambacht,” in Liber memorialis: 350 jaar Collegium Medicum Antverpiense, 25 jaar Geneeskundige Dagen van Antwerpen (Antwerp, 1970), 129.

  5. 5. The distinction in costume color is significant enough to suppose that the man rendered in brown is not a surgeon like the others; for the meaning of black clothing as an expression of standing and rank in society in seventeenth-century Holland and, by extension, in Antwerp, see Irene Groeneweg, “Regenten in het zwart: vroom en deftig?,” Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek 46 (1995): 199-251. Dutch painting of the Golden Age includes other examples of artists inserting their portraits in scenes of anatomical lectures or activities; see Norbert Middelkoop and Jeroen Jurjens, “Kunsthistorische aspecten van de vier Delftse anatomische lessen,” in De snijkunst verbeeld: Delftse anatomische lessen nader belicht, ed. Hans Houtzager and Michiel Jonker (Zwolle: Waanders, 2002), 71-74.

  6. 6. SAA (Stadsarchief Antwerpen), GA (Gilden en Ambachten), Barbiers en Chirurgijns (Barbers and Surgeons), GA 4077 (1454-1787), GA 4080 (1615-1723); Collegium Medicum, GA 4513 ([1499]-18th century), GA 4514 (17th-18th century).

  7. 7. In this case, it was notary Jan Baptist Colijns, see SAA, N 562, f. 39v.

  8. 8. SAA, GA 4077, ff. 51-53, contains a copy of all the expenses realized with money for the poor between 1622 and 1675.)

  9. 9. SAA, GA 4077, ff. 46-49 v.

  10. 10. SAA, GA 4077, f. 47.

  11. 11. Jean-Pierre Tricot, “De Les in de Ontleedkunde van Antwerpen (1660): Hubertus Sporckmans (1619-1690),” in Geneeskunde rond Rubens, exh. cat. (Antwerp: Mercurius, 1977), 71.

  12. 12. See, for instance, De Poorter, “De kunstwerken,” 34, where she supposes financial reasons for the choice of a member’s brother as the artist.

  13. 13. See Alexandre de Mets, Iconographie médicale anversoise (Antwerp: Buschmann, 1929), 9 and 17.

  14. 14. Now in the Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerp, inv. no. 370; oil on canvas, 199 x 245 cm; signed and dated.

  15. 15. Published by Ch. Piot, Rapport à Mr. le Ministre de l’Intérieur sur les tableaux enlevés à la Belgique en 1794 et restitués en 1815 (Brussels, 1883; repr., Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën, 1996), 105, no. 485: “No du Catalogue du musée: 485. Provenance: Corporation des chirurgiens, à Anvers. Sujets et Auteur: Leçon d’anatomie; par un inconnu.” Here it should be noted that the reference in De Poorter, “De kunstwerken,” 124, to Piot’s publication, as if the Anatomy Lesson was listed there with the name Hubert Sporckmans, is not correct.

  16. 16. J. B. van Mol, Anvers [Guide]: Histoire, Institutions, Description des Monuments et Oeuvres-d’Art (Antwerp, [1874]), 210, no. 610.

  17. 17. Désiré van Spilbeeck, “Hubertus Sporckmans,” De Vlaamsche School 22 (1876): 191.

  18. 18. “Op den zolder van het Antwerpsch museum schijnt een groot stuk, door Sporckmans geschilderd, in slechten staat van onderhoud te berusten, eene Les van ontleedkunde voorstellende.”

  19. 19. Désiré van Spilbeeck, “Toestand van het Antwerpsch museum, in den zomer van 1868,” De Vlaamsche School (1868): 202, no. 485.

  20. 20. Jos van den Branden, Geschiedenis der Antwerpsche schilderschool (Antwerp: Buschmann, 1883), vol. 2, 443: “van ‘s meesters [Sporckmans’] werken…eene Les van Ontleedkunde, welke op den zolder van ons museum ligt opgerold. Dit uitgestrekt tafereel komt voort van onze Chirurgijns-Kamer, voor welke het ten jare 1660 werd geschilderd. Alhoewel het reeds in deerniswaardigen toestand verkeert, bevat het nog gave deelen die prachtig zijn.”

  21. 21. Joseph Tricot-Royer, L’amphithéâtre anatomique d’Anvers en 1660 (Antwerp: De Vlijt, 1923), 3; A. de Mets, Iconographie médicale anversoise, 9.

  22. 22. The earliest articles are from 1923: Joseph Tricot-Royer, L’amphithéâtre anatomique, and Joseph Tricot-Royer, “La Leçon d’Anatomie d’Anvers,” Bulletijn der Belgische vereeniging voor Geschiedenis der Geneeskunde 1 (1923): 40-50. In the museum catalogues of 1905, 1911, and 1921, the number 610 is omitted; see for instance Beschrijvend catalogus: Oude Meesters; Koninklijk Muzeum voor Schoone Kunsten (Antwerp: Boucherij, 1905), vol. 1.

  23. 23. Hans Goossens groote schildery buiten (?) op de Kamer van de Doctoors boven de wage meert en november 1660 Nr. 494; see SAA, Nota’s Van den Branden, PK (Privilegiekamer) 3579. With thanks to Dr. Natasja Peeters, who is familiar with Van den Branden’s handwriting, for verifying the transcription and suggesting some interpretations.

  24. 24. References by Van den Branden to a notarial act begin mostly with “Not.” and include the name of the notary and the year; the SAA was checked for a notarial document with inventory number N 494, without success.

  25. 25. SAA, Nota’s Van den Branden, PK 3579: “De schilderij van Huibrecht Sporckmans de les van ontleedkunde in den catalogue du musée d’anvers 1857, p. 355 beschreven als tafereel van eenen onbekenden meesters.”

  26. 26. Catalogue du Musée d’Anvers, ed. Le Conseil d’Administration de l’Académie royale des Beaux-Arts (Antwerp: Buschmann, 1857), 356.

  27. 27. The painting has been in the storage depot of the Antwerp museum since 1890; see Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (1988), 353, no. 720; oil on canvas, 282 x 732 cm. Described by Van den Branden, Antwerpsche schilderschool, 2:442-43, and situated in 1677 on the basis of a date that, according to him, disappeared as a result of a conservation treatment.

  28. 28. Allgemeines Künstler-Lexikon, 26:190-91. The artist is not to be confused with the painter of the same name who worked in Ypres at the end of the sixteenth and the beginning of the seventeenth century; see A. Deschrevel, Schilderwerken van de Pseudo-Karel van Ieper (Frans Denys ?) en zijn school (Ieper, 1962).

  29. 29. For Huibrecht Sporckmans, the authorship of only about three known paintings, one of them the group portrait bought in 1859 by the city of Antwerp, is supported by a signature or archival data.

  30. 30. eproduced in S. Speth-Holterhoff, “Un portraitiste oublié: Frans Denys,” Le cahier des Arts (June 1962): 2772-73.

  31. 31. Speth-Holterhoff, “Un portraitiste oublié,” no reproduction.

  32. 32. Die Gemäldegalerie des Kunsthistorischen Museums in Wien: Verzeichnis der Gemälde (Vienna, 1991), 49, figure T. 424.

  33. 33. Erik Duverger, Antwerpse kunstinventarissen, 5:376.) (Sale Blakeslee, March 6, 1916, no. 42.

  34. 34. Sale Blakeslee, March 6, 1916, no. 42.

  35. 35. Musée national du Château de Versailles: Les peintures (Paris, 1995), 1:252.

  36. 36. Data and reproduction published in the Diary of Antwerp Antique Dealers of 1990; E. Müllendorff, Leopoldstraat 2, Antwerp. The painting is mentioned, erroneously as dated 1655, in Allgemeines Künstler-Lexikon, 26:191, on the basis of information published earlier in Katlijne Van der Stighelen, “Das Porträt zwischen 1550 und 1650,” 182-70.

  37. 37. See, respectively, Ulrich Thieme and Felix Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart (Leipzig: Verlag von E. A. Seemann, 1913), 9:84; Sale Paul Delaroff, Paris, Galerie Georges Petit, April 23-24, 1914, no. 23; notes and photograph by Ludwig Burchard, at the Rubenianum, Antwerp.

  38. 38. F. W. H. Hollstein, Dutch and Flemish Etchings Engravings and Woodcuts ca. 1450-1700 (Amsterdam: Menno Hertzberger, n.d.), 5:235.

  39. 39. Of the individual three-quarter-length portraits for which we know the size, one measures 116 x 84 cm (Lord François-Paulin de Brouchoven, at Versailles), the other 137 x 113 cm (the clergyman, in Vienna). The family portrait of 1651, representing the parents and a little child down to the knees, measures 124.5 x 167.6 cm.

  40. 40. See for instance Thieme-Becker, 9:84. Note that Denys does not figure amongst the apprentices or followers of Anthony van Dyck in Alfred Michiels, Van Dyck et ses élèves (Paris, 1882).

  41. 41. Van den Branden, Antwerpsche schilderschool, 2:480.)This is no doubt due to his more traditional and severe style.

  42. 42. Joseph Tricot-Royer was the first one to suggest this identification, on the basis of Westerhout’s engraving, which he had discovered in Paris; see La Leçon d’Anatomie, 48. See also Didier Bodart, L’oeuvre du graveur Arnold van Westerhout (1651-1725): Essai de catalogue raisonné (Brussels: Palais des Académies, 1974), 150, no. 607. In his last will, dated January 27, 1683, Joannes van Buyten designated “Francisco van Sterbeeck” to sell his library and paintings; see Duverger, Antwerpse kunstinventarissen, 11:200-201. For a brief biography of Van Buyten, see M. Boschmans, “Jan van Buyten: Een XVIIde-eeuwse Lierse medicus,” ‘t Land van Ryen 8, 4 (1958): 175-81.

  43. 43. uverger, Antwerpse kunstinventarissen, 11:201: “Item van de Contrefeytselen ende van de Conversatie van Biseth”; although from the formulation it is not clear if “van Biseth” (of Biset) applies only to the conversation piece.

  44. 44. SAA, GA 4077, f. 32. See also Dr. Van Schevensteen, “Het archief van het Chirurgijns- en Barbiersambacht,” Antwerpsch Archievenblad (1926): 40. The rules are paraphrased by A. de Mets, Iconographie médicale anversoise, 9-10.

  45. 45. See F. H. Mertens and K. L. Torfs, Geschiedenis van Antwerpen sedert de stichting der stad tot onze tijden (Antwerp, 1851), 6:190; C. Broeckx, Levensschets van Doctor Lazarus Marcquis, geneesheer en vriend van P.P.Rubens (n.p., 1854), 27-31. In the city archives of Antwerp, the Collegium Medicum has its own documents (SAA, GA 4513-4516) apart from the Corporation of Surgeons (SAA, GA 4077-4080).

  46. 46. Compare, for instance, the many images of seventeenth-century Flemish portraits in Katlijne Van der Stighelen, Hoofd en Bijzaak: Portretkunst in Vlaanderen van 1420 tot nu (Leuven: Davidsfonds, 2008), 95-193, where sitters of different social rank show up next to one another.

  47. 47. See, for instance, De Poorter, “De kunstwerken,” 135.

  48. 48. De geneeskunde in de Zuidelijke Nederlanden (1475-1660), exh. cat. (Antwerp: Museum Plantin-Moretus – Stedelijk Prentenkabinet, 1990), 255; Geneeskunde rond Rubens, 93.

  49. 49. For an illustration, see De Poorter,”De kunstwerken,” fig. 3.

  50. 50. A. de Mets, Iconographie médicale anversoise, 22, where the deans of the Antwerp Corporation of Surgeons are listed by year of function.

  51. 51. See respectively, Hans Vlieghe, Stedelijke Musea Brugge: Catalogus schilderijen; 17de en 18de eeuw (Bruges, 1994), 74, no. 0.441 (oil on canvas, 238 x 310 cm) and 19, no. 0.497 (oil on canvas, 109 x 133 cm).

  52. 52. Middelkoop and Jurjens, “Kunsthistorische aspecten van de vier Delftse anatomische lessen,” 67-71, fig. 61.

  53. 53. See Norbert E. Middelkoop, “‘Large and Magnificent Paintings, All Pertaining to the Chirurgeon’s Art’: The Art Collection of the Amsterdam Surgeons’ Guild,” in Rembrandt under the Scalpel: The Anatomy Lesson of Dr Nicolaes Tulp Dissected, exh. cat. (Amsterdam: Six Art Promotion BV, 1998), 20, fig. 12.

  54. 54. See, for instance, A. de Mets, Iconographie médicale anversoise, 9; they are not mentioned, however, in R. Van Hee, “De chirurgie in de Zuidelijke Nederlanden (1475-1660),” in De geneeskunde in de Zuidelijke Nederlanden (1475-1660), exh. cat. (Antwerp: Museum Plantin-Moretus – Stedelijk Prentenkabinet, 1990), 19-36.

  55. 55. See A. de Mets, Iconographie médicale anversoise, 9, on the basis of the request to the city of 16/03/1612 (SAA, PK 701, f. 233 r-v), and the Actum Collegii (SAA, T 21, f. 21v-22r).

  56. 56. Hilde De Ridder-Symoens, “Marcquis (Marques), Lazarus,” Nationaal Biografisch Woordenboek (Brussels: Paleis der Academiën, 1985), 11:480-84.

  57. 57. See SAA, GA 4513, two requests of 1647, respectively: “ende hebbe van Mynheeren den Magistraet gesolliciteert ende geimpetreert de Anathomie camer, ende de reparatie van dien met den Theater, met groote moete[sic] gedirigeert, en met verscheede scheletons verciert”; “heeft by uwe Eerwaardighe gesoliciteert en verkregen de Anathomie camer op de nieu waghe en de selve bequaem doen maken tot publike exercitie des selve kunst: alwaer soo publieckelyc als privatelyck vele Anathomien geadministreert heeft”.

  58. 58. SAA, GA 4077, f. 36v, article 15: “tot profijt van dese kamere oft theater der Anatomie”.

  59. 59. Catalogue du Musée d’Anvers (Antwerp: Académie royale des beaux-arts, Conseil d’administration, 1874), 115.

  60. 60. SAA, N 562 (Notary Jan Baptist Colijns), f. 39v. Published by Erik Duverger, Antwerpse kunstinventarissen, 5:415-16.

Bibliography

Beschrijvend catalogus: Oude Meesters; Koninklijk Muzeum voor Schoone Kunsten, vol. 1. Antwerp: Boucherij, 1905.

Bodart, Didier. L’oeuvre du graveur Arnold van Westerhout (1651-1725): Essai de catalogue raisonné. Brussels: Palais des Académies, 1974.

Boschmans, M. “Jan van Buyten: Een XVIIde-eeuwse Lierse medicus.” ‘t Land van Ryen 8, no. 4 (1958): 175-81.

Branden, Jos van den. Geschiedenis der Antwerpsche schilderschool. 3 vols. Antwerp: Buschmann, 1883.

Broeckx, C. Levensschets van Doctor Lazarus Marcquis, geneesheer en vriend van P.P. Rubens. N.p., 1854.

Catalogue du Musée d’Anvers. Antwerp: Buschmann, 1857.

Catalogue du Musée d’Anvers. Antwerp: Académie royale des beaux-arts, Conseil d’administration, 1874.

De geneeskunde in de Zuidelijke Nederlanden (1475-1660). Exh. cat. Antwerp: Museum Plantin-Moretus – Stedelijk Prentenkabinet, 1990.

Deschrevel, A. Schilderwerken van de Pseudo-Karel van Ieper (Frans Denys ?) en zijn school. Ieper, 1962.

Die Gemäldegalerie des Kunsthistorischen Museums in Wien: Verzeichnis der Gemälde. Vienna, 1991.

Duverger, Erik. Antwerpse kunstinventarissen uit de zeventiende eeuw. Vol. 5. Fontes Historiae Artis neerlandicae: Bronnen voor de kunstgeschiedenis van de Nederlanden. Brussels: Koninklijke Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van België, 1991.

Groeneweg, Irene. “Regenten in het zwart: vroom en deftig?” Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek 46 (1995): 199-251.

Hee, R. van “De chirurgie in de Zuidelijke Nederlanden (1475-1660).” In De geneeskunde in de Zuidelijke Nederlanden (1475-1660) (see above), 19-36.

Hollstein, F. W. H. Dutch and Flemish Etchings Engravings and Woodcuts ca. 1450-1700. Amsterdam: Menno Hertzberger, n.d.

Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen: Catalogus Schilderkunst Oude Meesters. Antwerp: Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, 1988.

Mertens, F. H., and K. L. Torfs. Geschiedenis van Antwerpen sedert de stichting der stad tot onze tijden. Vol. 6. Antwerp: Buschmann, 1851.

Mets, Alexandre de. Iconographie médicale anversoise. Antwerp: Buschmann, 1929.

Michiels, Alfred. Van Dyck et ses élèves. Paris: Librairie Renouard, 1882.

Middelkoop, Norbert E. “‘Large and Magnificent Paintings, All Pertaining to the Chirurgeon’s Art’: The Art Collection of the Amsterdam Surgeons’ Guild.” In Rembrandt under the Scalpel: The Anatomy Lesson of Dr Nicolaes Tulp Dissected, 9-38. Exh. cat. Amsterdam: Six Art Promotion BV, 1998.

Middelkoop, Norbert, and Jeroen Jurjens. “Kunsthistorische aspecten van de vier Delftse anatomische lessen.” In De snijkunst verbeeld: Delftse anatomische lessen nader belicht, 65-83. Edited by Hans Houtzager and Michiel Jonker. Zwolle: Waanders, 2002.

Mol, J. B. van. Anvers [Guide]: Histoire, Institutions, Description des Monuments et Oeuvres-d’Art. Antwerp : Chez l’auteur, [1874].

Musée national du Château de Versailles: Les peintures. Vol. 1. Paris, 1995.

Piot, Ch. Rapport à Mr. le Ministre de l’Intérieur sur les tableaux enlevés à la Belgique en 1794 et restitués en 1815. Brussels, 1883. Reprint, Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën, 1996.

Poorter, Nora de. “De kunstwerken van het Antwerpse barbiers-en chirurgijnsambacht.” In Liber memorialis: 350 jaar Collegium Medicum Antverpiense, 25 jaar Geneeskundige Dagen van Antwerpen, 123-152. Antwerp: Koninklijke Geneeskundige Kring van Antwerpen, 1970.

Ridder-Symoens, Hilde de. “Marcquis (Marques), Lazarus.” In Nationaal Biografisch Woordenboek, 11:480-84. Brussels: Paleis der Academiën, 1985.

Rooses, Max. Geschiedenis der Antwerpsche schilderschool. Gent: Hoste, 1879.   Schevensteen, Dr. van. “Het archief van het Chirurgijns- en Barbiersambacht.” Antwerpsch Archievenblad (1926): 40.

Speth-Holterhoff, S. “Un portraitiste oublié: Frans Denys.” Le cahier des Arts (June 1962): 2770-75.

Spilbeeck, Désiré van. “Hubertus Sporckmans.” De Vlaamsche School 22 (1876): 190-191.

Spilbeeck, Désiré van. “Toestand van het Antwerpsch museum, in den zomer van 1868.” De Vlaamsche School (1868): 192-202.

Stighelen, Katlijne van der. “Das Porträt zwischen 1550 und 1650: Die Emanzipation eines Genres.” In Von Bruegel bis Rubens: Das goldene Jahrhundert der flämischen Malerei, 171-182. Exh. cat. Edited by Ekkehard Mai and Hans Vlieghe. Cologne and Vienna, 1992/93.

Stighelen, Katlijne van der. Hoofd en Bijzaak: Portretkunst in Vlaanderen van 1420 tot nu. Leuven: Davidsfonds, 2008.

Tricot, Jean-Pierre. “De Les in de Ontleedkunde van Antwerpen (1660): Hubertus Sporckmans (1619-1690).” In Geneeskunde rond Rubens, 71-76. Exh. cat. Antwerp: Mercurius, 1977.

Tricot-Royer, Joseph. “La Leçon d’Anatomie d’Anvers.” Bulletijn der Belgische vereeniging voor Geschiedenis der Geneeskunde 1 (1923): 40-50.

Tricot-Royer, Joseph. L’amphithéâtre anatomique d’Anvers en 1660. Antwerp: De Vlijt, 1923.

Vlieghe, Hans. Flemish Art and Architecture 1585-1700. New Haven and London: Yale University Press, 1998.

Vlieghe, Hans. Stedelijke Musea Brugge: Catalogus schilderijen; 17de en 18de eeuw. Bruges, 1994.

 

Archival Sources

SAA (Stadsarchief Antwerpen)

GA (Gilden en Ambachten)

Barbiers en Chirurgijns (Barbers and Surgeons)

GA 4077 (1454-1787); GA 4080 (1615-1723)

Collegium Medicum                                    

GA 4513 ([1499]-18th century); GA 4514 (17th-18th century)

N (Notariaat) 562

Contract before notary Jan Baptist Colijns, February 3, 1648

PK (Privilegiekamer) 3579

Nota’s Van den Branden

Imprint

Review: Peer Review (Double Blind)
DOI: 10.5092/jhna.2009.1.2.3
License:
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
Recommended Citation:
Beatrijs Wolters van der Wey, "A New Attribution for the Antwerp Anatomy Lesson of Dr. Joannes van Buyten," Journal of Historians of Netherlandish Art 1:2 (Summer 2009) DOI: 10.5092/jhna.2009.1.2.3