Introduction

Gérard de Lairesse, Venus Presenting Weapons to Aeneas, second half 17th century, oil on canvas, 161.8 x 165.8 cm, Museum Mayer van den Bergh

In 2017-2018, the first exhibition ever devoted to the oeuvre of Gerard de Lairesse ‒ in his own time one of the most celebrated Netherlandish artists ‒ was held in the Rijksmuseum Twenthe. It was appropriately called: Eindelijk! De Lairesse (Finally! De Lairesse).  At the close of the exhibition, a two-day symposium took place at the Rijksmuseum Twenthe in Enschede and the RKD-Netherlands Institute for Art History in The Hague, in collaboration with the University of Amsterdam. The symposium formed the starting point for this special issue of JHNA. The issue presents new insights into Gerard de Lairesse’s artistic development, subject matter, workshop practice, and technique.

This special issue has been guest edited by Jasper Hillegers, Research Curator, Salomon Lilian Gallery, Amsterdam; Elmer Kolfin, Associate Professor of Art History, University of Amsterdam; Marrigje Rikken, Head of  Collections, Frans Hals Museum, Haarlem; Eric Jan Sluijter, Emeritus Professor of Art History, University of Amsterdam.

DOI: 10.5092/jhna.2020.12.1.1

NB: When writing the master’s full name, we use Gerard de Lairesse, following the conventions of the RKD-Netherlands Institute for Art History. When using only the artist’s surname, we spell it as Lairesse, without “de,” as was done during his own lifetime (by Arnold Houbraken, for example).

  1. 1. For Lairesse’s critical fortune, see Alain Roy, Gerard de Lairesse (1640–1711) (Paris: Arthena, 1992), 167–185; Melinda K. Vander Ploeg-Fallon, Gerard de Lairesse (1640-1711) and the Audience for the Antyk (PhD diss., University of Delaware, 2001), 22–67; and Jasper Hillegers, “De konstbloem, het grootste genie ooit en de nijdassige Waal. De waarderingsgeschiedenis van Gerard de Lairesse in vogelvlucht,” in Josien Beltman, Paul Knolle and Quirine Van der Meer Mohr, eds., Eindelijk! De Lairesse. Klassieke schoonheid in de Gouden Eeuw (Enschede and Zwolle: Waanders Uitgevers, 2016), 118–128.

  2. 2. Joachim von Sandrart, Academia nobilissimae artis pictoriae (Nuremberg, 1683), 388–389: “. . . multoque ab omnibus ob insignem Artis suae praestantium morumque honestatem, colitur honore.”

  3. 3. Arnold Houbraken, De groote schouburgh der Nederlandtsche konstschilders en schilderessen (The Hague, 1754), 3:106: “een konstbloem zoo schoon als licht in geen eeuw weer staat gezien te worden.”

  4. 4. “On a donna Lairesse le titre flatteur du Poussin Hollandais”: J.-B. Descamps, La vie des peintres flamands, allemand et hollandois, 4 vols. (Paris: Charles-Antoine Jombert, 1753–1764; rev. ed. 1842), 2:256; “. . . sans contredit le plus beau genie qu’il y ait eu dans la peinture”: J. B. P. Lebrun, Galerie des peintres flamands, hollandais et allemands, 3 vols. (Paris and Amsterdam: Brun et Poignant/Pierre Fouquet, 1792–1796), 2:41.

  5. 5. Frederik Schmidt-Degener, “Rembrandt en Vondel,” De Gids 83 (1919): 237: “Die vreemdeling […beschikkend over] een internationaal decorateurs-stijltje en over het aplomp en het spraakwater van den doctrinair.”

  6. 6. Frederik Schmidt-Degener, “Rembrandt’s portret van Gerard de Lairesse,”’ Onze Kunst 23 (1913): 105: “Het weerzinwekkendste, het meest hideuze bakkes, dat ooit geschilderd werd. . . . Deerniswekkend, zeker. Maar met zijn gretigen mond, zijn perfide overleggingen, is hij hatelijk tevens. In de aapachtige gestalte huist de ziel van een aterling.”

  7. 7. Wilhelm Martin, De Hollandsche schilderkunst in de 17e eeuw, 2 vols. (Amsterdam: J.M. Meulenhoff Uitgever, 1935–1936), 2:475.

  8. 8. Jan J. M. Timmers, Gérard Lairesse (Amsterdam: H. J. Paris, 1942).

  9. 9. Derk P. Snoep, “Gerard Lairesse als plafond-en kamerschilder,” Bulletin van het Rijksmuseum 18 (1970): 159–220.

  10. 10. Roy, Gérard de Lairesse, and Alain Roy, “Quelques nouvelles oeuvres attribuées à Gérard de Lairesse,” Les cahiers d’histoire de l’art 2 (2004): 117–142.

  11. 11. Paula Wunderbar (=Janno van Tatenhove), “Gerard Lairesse (1641–1711),” Delinaevit et sculpsit 2 (1989): 35; Janno van Tatenhove, “Gerard Lairesse (1641–1711),” Delinaevit et sculpsit 11 (1993): 27–31; Janno van Tatenhove et al., “Lairessiana I,” Delinaevit et sculpsit 16 (1996): 16–27; Janno van Tatenhove et al., “Lairessiana II,” Delinaevit et sculpsit 21 (1997): 228–47; Janno van Tatenhove et al., “Lairessiana III,” Delinaevit et sculpsit 21 (2000): 23–37.

  12. 12. Vander Ploeg Fallon, Gérard de Lairesse.

  13. 13. Albert Blankert et al., Gods, Saints & Heroes. Dutch Painting in the Age of Rembrandt (Washington: National Gallery of Art, 1980).

  14. 14. Albert Blankert et al., Dutch Classicism in Seventeenth-Century Painting (Rotterdam: NAi Uitgevers, 1999); Sander Paarlberg et al., De kroon op het werk: Hollandse schilderkunst 1670-1750 (Cologne: Locher, 2006).

  15. 15. Arno Dolders, “Some remarks on Lairesse’s Groot Schilderboek,” Simiolus 15 (1985): 197–220 https://doi.org/10.2307/3780693; Claus Kemmer, “In Search of Classical Form: Gerard de Lairesse’s Groot Schilderboek and Seventeenth-Century Dutch Painting,” Simiolus 26 (1998): 87–115 https://doi.org/10.2307/3780872; Tijana Zakula, “Reforming Dutch Art: Gerard de Lairesse on Beauty, Morals and Class,” special edition of Simiolus 37 (2013–2014): 3–142, published in 2015 by the Foundation for Dutch Art-Historical Publications, Amsterdam.

  16. 16. Lyckle de Vries, Gerard de Lairesse: An Artist Between Stage and Studio (Amsterdam: Amsterdam University Press, 1998); Lyckle de Vries, How to Create Beauty: De Lairesse on the Theory and Practice of Making Art (Leiden: Primavera Pers, 2011).

  17. 17. Josien Beltman, Paul Knolle and Quirine Van der Meer Mohr, eds., Eindelijk! De Lairesse. Klassieke schoonheid in de Gouden Eeuw (Enschede and Zwolle: Waanders Uitgevers, 2016).

List of Illustrations

Footnotes

  1. 1. For Lairesse’s critical fortune, see Alain Roy, Gerard de Lairesse (1640–1711) (Paris: Arthena, 1992), 167–185; Melinda K. Vander Ploeg-Fallon, Gerard de Lairesse (1640-1711) and the Audience for the Antyk (PhD diss., University of Delaware, 2001), 22–67; and Jasper Hillegers, “De konstbloem, het grootste genie ooit en de nijdassige Waal. De waarderingsgeschiedenis van Gerard de Lairesse in vogelvlucht,” in Josien Beltman, Paul Knolle and Quirine Van der Meer Mohr, eds., Eindelijk! De Lairesse. Klassieke schoonheid in de Gouden Eeuw (Enschede and Zwolle: Waanders Uitgevers, 2016), 118–128.

  2. 2. Joachim von Sandrart, Academia nobilissimae artis pictoriae (Nuremberg, 1683), 388–389: “. . . multoque ab omnibus ob insignem Artis suae praestantium morumque honestatem, colitur honore.”

  3. 3. Arnold Houbraken, De groote schouburgh der Nederlandtsche konstschilders en schilderessen (The Hague, 1754), 3:106: “een konstbloem zoo schoon als licht in geen eeuw weer staat gezien te worden.”

  4. 4. “On a donna Lairesse le titre flatteur du Poussin Hollandais”: J.-B. Descamps, La vie des peintres flamands, allemand et hollandois, 4 vols. (Paris: Charles-Antoine Jombert, 1753–1764; rev. ed. 1842), 2:256; “. . . sans contredit le plus beau genie qu’il y ait eu dans la peinture”: J. B. P. Lebrun, Galerie des peintres flamands, hollandais et allemands, 3 vols. (Paris and Amsterdam: Brun et Poignant/Pierre Fouquet, 1792–1796), 2:41.

  5. 5. Frederik Schmidt-Degener, “Rembrandt en Vondel,” De Gids 83 (1919): 237: “Die vreemdeling […beschikkend over] een internationaal decorateurs-stijltje en over het aplomp en het spraakwater van den doctrinair.”

  6. 6. Frederik Schmidt-Degener, “Rembrandt’s portret van Gerard de Lairesse,”’ Onze Kunst 23 (1913): 105: “Het weerzinwekkendste, het meest hideuze bakkes, dat ooit geschilderd werd. . . . Deerniswekkend, zeker. Maar met zijn gretigen mond, zijn perfide overleggingen, is hij hatelijk tevens. In de aapachtige gestalte huist de ziel van een aterling.”

  7. 7. Wilhelm Martin, De Hollandsche schilderkunst in de 17e eeuw, 2 vols. (Amsterdam: J.M. Meulenhoff Uitgever, 1935–1936), 2:475.

  8. 8. Jan J. M. Timmers, Gérard Lairesse (Amsterdam: H. J. Paris, 1942).

  9. 9. Derk P. Snoep, “Gerard Lairesse als plafond-en kamerschilder,” Bulletin van het Rijksmuseum 18 (1970): 159–220.

  10. 10. Roy, Gérard de Lairesse, and Alain Roy, “Quelques nouvelles oeuvres attribuées à Gérard de Lairesse,” Les cahiers d’histoire de l’art 2 (2004): 117–142.

  11. 11. Paula Wunderbar (=Janno van Tatenhove), “Gerard Lairesse (1641–1711),” Delinaevit et sculpsit 2 (1989): 35; Janno van Tatenhove, “Gerard Lairesse (1641–1711),” Delinaevit et sculpsit 11 (1993): 27–31; Janno van Tatenhove et al., “Lairessiana I,” Delinaevit et sculpsit 16 (1996): 16–27; Janno van Tatenhove et al., “Lairessiana II,” Delinaevit et sculpsit 21 (1997): 228–47; Janno van Tatenhove et al., “Lairessiana III,” Delinaevit et sculpsit 21 (2000): 23–37.

  12. 12. Vander Ploeg Fallon, Gérard de Lairesse.

  13. 13. Albert Blankert et al., Gods, Saints & Heroes. Dutch Painting in the Age of Rembrandt (Washington: National Gallery of Art, 1980).

  14. 14. Albert Blankert et al., Dutch Classicism in Seventeenth-Century Painting (Rotterdam: NAi Uitgevers, 1999); Sander Paarlberg et al., De kroon op het werk: Hollandse schilderkunst 1670-1750 (Cologne: Locher, 2006).

  15. 15. Arno Dolders, “Some remarks on Lairesse’s Groot Schilderboek,” Simiolus 15 (1985): 197–220 https://doi.org/10.2307/3780693; Claus Kemmer, “In Search of Classical Form: Gerard de Lairesse’s Groot Schilderboek and Seventeenth-Century Dutch Painting,” Simiolus 26 (1998): 87–115 https://doi.org/10.2307/3780872; Tijana Zakula, “Reforming Dutch Art: Gerard de Lairesse on Beauty, Morals and Class,” special edition of Simiolus 37 (2013–2014): 3–142, published in 2015 by the Foundation for Dutch Art-Historical Publications, Amsterdam.

  16. 16. Lyckle de Vries, Gerard de Lairesse: An Artist Between Stage and Studio (Amsterdam: Amsterdam University Press, 1998); Lyckle de Vries, How to Create Beauty: De Lairesse on the Theory and Practice of Making Art (Leiden: Primavera Pers, 2011).

  17. 17. Josien Beltman, Paul Knolle and Quirine Van der Meer Mohr, eds., Eindelijk! De Lairesse. Klassieke schoonheid in de Gouden Eeuw (Enschede and Zwolle: Waanders Uitgevers, 2016).

Bibliography

Imprint

Review: Peer Review (Double Blind)
DOI: 10.5092/jhna.2020.12.1.1
License:
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
Recommended Citation:
Jasper Hillegers, Elmer Kolfin, Marrigje Rikken, Eric Jan Sluijter, "Introduction," Journal of Historians of Netherlandish Art 12:1 (Winter 2020) DOI: 10.5092/jhna.2020.12.1.1